Month: September 2017

Waarom duurzaam organiseren mét stakeholders?

Omgaan met veranderingen
In welk vakgebied je ook werkt, omgaan met veranderingen binnen en buiten de organisatie zijn aan de orde van de dag. Complexe trends veroorzaken complexe veranderprocessen en flinke discussies binnen organisaties.

Grote vraag is hoe je zorgt dat de organisatie veranderingen goed kan incorporeren in haar bedrijfsstrategie en handelen:
• Hoe zorg je dat mensen en organisaties goed om kunnen gaan met veranderingen?
• Hoe kun je zorgen dat de neuzen dezelfde richting op komen te staan en blijven?
• Hoe ga je om met mensen die weerstand bieden tegen veranderingen?
Essentiële vragen in het kader van duurzaam ondernemen en organiseren.

Methoden voor duurzaam organiseren
ESB onderzoekt en adviseert hoe bedrijven kunnen innoveren en inspelen op de snel veranderende omgeving. Ze doet dat vanuit verschillende perspectieven (lees: lectoraten) en met praktijkgerichte onderzoeksmethoden. Een veelbelovende benadering voor managers en beleidmakers om snel in te spelen op vraagstukken rond veranderende situaties en contexten is actieonderzoek, waar ik laatst een interessante workshop in volgde van Tonnie van der Zouwen.

Veranderen is mensenwerk
Veranderen heeft alles te maken met waarnemen, interpreteren, duiden, analyseren, redeneren, argumenteren, selecteren, prioriteren en communiceren. Organisaties gaan vooral over strategie, bestaansrecht, afdelingen, groepen, leiderschap, medewerkers, besturen, delegeren, manieren van werken en culturen. Vooral psychologische en sociologisch processen dus; het blijft mensenwerk.

Betekenis geven met actieonderzoek
Wat is actieonderzoek eigenlijk? In een notendop is het een benadering voor psychosociale betekenisgeving binnen de organisatie en de wereld eromheen.

In tegenstelling tot klassiekere onderzoekvormen als interviews, observaties en enquêtes gaat actieonderzoek vooral over onderzoek samen met belanghebbenden in plaats van over belanghebbenden; veel minder op afstand dus en meer gericht op gezamenlijke betekenisgeving en verantwoordelijkheid.

Ook is actieonderzoek ‘een dynamisch onderzoeksproces waarin veranderen en onderzoeken onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn’, aldus Frank Cornelissen. Kort cyclisch dus en rekening houdend met nieuwe veranderingen. En dat maakt het een interessante benadering voor vraagstukken in complexe veranderende omgevingen.

Methoden en benodigdheden
Bij actieonderzoek kun je vele participatieve methoden en werkvormen gebruiken, zoals open space technology, brainstorms, large scale interventies, klankbordsessies en Group Model Building. Iedere methode kent zijn voor- en nadelen en aandachtspunten voor betrouwbaarheid en validiteit.

Wat heb je nodig?
Mooie methodes die je snel kunt inzetten, maar dat gaat niet zomaar. Effectief toepassen vergt specifieke vaardigheden en attitudes van onderzoekers, begeleiders, deelnemers én opdrachtgevers.

Tonnie van der Zouwen selecteerde 10 praktische regels voor wie onderzoek doet in levende systemen:
1. Bepaal wat nu eigenlijk de vraag is
2. Reflecteer op hoe je er zelf in zit
3. Bepaal voor wie het onderzoek bedoeld is
4. Denk niet voor mensen, maar ga het ze vragen
5. Verplaats je in de eigenheid van de onderzochten
6. Wees kritisch en zoek naar tegengesteld bewijs
7. Gebruik je voorstellingsvermogen voor een dieper, rijker en breder begrip
8. Zoek naar patronen en check je bevindingen
9. Analyseer en synthetiseer de bevindingen
10. Deel de uitkomsten en blijf onderzoeken

 
Conclusie
Ik merk dat de veelbelovende methoden van actie-onderzoek relatief nieuw zijn in onderzoeksland en het bedrijfsleven. Mijn belangrijkste vraag is in hoeverre actieonderzoek nu al bij organisaties wordt toegepast en hoe de kosten en baten worden ervaren door de belangrijkste betrokkenen.
Heb je ervaringen, tips of ideeën? Ik hoor het graag.

Auteur: Mitchell Droog

Tekening: Sim on Kneebone

 

 

Het pensioenfonds ABP moet het ingelegde vermogen van de pensioenspaarders duurzamer en gezonder beleggen. Dat vinden de medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en daarom roepen het College van Bestuur en de Universiteitsraad in een gezamenlijke brief aan het pensioenfonds op om niet meer te beleggen in fossiele brandstoffen en de tabaksindustrie. Volgens Pieter Polhuis, plaatsvervangend voorzitter van de Universiteitsraad, ‘strookt het fossiel en ongezond beleggen van deze pensioenen niet met de visie van de universiteit’.

De RUG is de eerste hoger-onderwijsinstelling die zo duidelijk haar eigen visie en strategie koppelt aan eisen voor het beleggingsbeleid van het pensioenfonds. De universiteit heeft een uitgesproken duurzame visie en heeft vergaande doelen gesteld op het gebied van vitaliteit, energie- en klimaat en wil minder op geld en meer op waarde sturen. http://www.rug.nl/about-us/who-are-we/sustainability/general/roadmap2015.pdf Gezien de ambities van Avans Hogeschool zou het ons passen aan te sluiten bij de oproep van de Groningse Universiteit. Avans heeft ook nadrukkelijk een duurzaamheidsbeleid waarbij aan de milieu- en klimaatkant vooral ingezet wordt aan het bijdragen aan de circulaire economie door het implementeren van een circulaire bedrijfsvoering. http://www.avans.nl/over-avans/organisatie/jaarverslag-2016

Helaas is de macht van onderwijsinstellingen en van ons als individuele premiebetalers om het ABP te veranderen beperkt. Wettelijk zijn we verplicht om voor ons pensioen bij het ABP te sparen. Dat is jammer want hierdoor kunnen we niet onze voorkeuren over waar ons uitgestelde inkomen aan besteed wordt, laten zien door naar een ander pensioenfonds over te lopen. We moeten het dus hebben van het openbare debat, het rechtstreeks aanspreken van het ABP via brieven en het gaan naar deelnemersvergaderingen. De kracht zit in het getal dus hoe meer stakeholders zich actief mengen in het debat, hoe meer het bestuur van het ABP zich gedwongen voelt om het beleggingsbeleid te veranderen.

Fiduciaire plicht

Een veel gehoord argument tegen duurzaam beleggen is dat het financieel rendement zou kosten en dat zou in strijd zijn met de fiduciaire plicht: de verantwoordelijkheid om voorzichtig om te gaan met het geld van de pensioenspaarders, die wettelijk is vastgelegd. Om de vooronderstelling van een slechter rendement te ontkrachten is er al heel veel onderzoek gedaan en daaruit blijkt dat rekening houden met criteria op het gebied van milieu, klimaat, sociale en gezondheidsaspecten en goed bestuur niet nadelig is en ten minste hetzelfde financiële rendement oplevert. Onderzoek van de twee Groningse hoogleraren Bert Scholtens en Auke Plantinga laat dat ook zien. https://fd.nl/beurs/1147389/groen-beleggen-hoeft-geen-rendement-te-kosten

Wat nog niet in dat rekensommetje meegenomen wordt, is het maatschappelijke rendement dat we kunnen incasseren als we beleggen in schonere energie, betere gezondheidszorg en energieneutraal vastgoed. Zo heeft onderzoeksbureau CE Delft uitgerekend dat de effecten van luchtvervuiling de Nederlandse samenleving per jaar minimaal 4 miljard euro kost.

Het gaat niet alleen om minder kosten, er zit ook een financieel extraatje in de pijplijn. Volgens Stanford-hoogleraar Tony Seba kan als er maar flink geïnvesteerd blijft worden in duurzame energie, die energie over 15 jaar gratis zijn. Reken maar uit wat dat een gezin aan extra budget oplevert per jaar. Bovendien zijn we dan ook af van de 540 euro subsidie die de fossiele industrie per jaar per Nederlander ontvangt. http://www.energieoverheid.nl/2015/07/24/imf-subsidie-fossiele-energie-e540-per-nederlander/

Daarnaast heeft de kredietcrisis laten zien dat beleggen zoals de efficiënte markttheorie het voorschrijft – zoveel mogelijk spreiden om risico’s heel klein te maken – leidt tot kuddegedrag en juist weer een systeemrisico genereert. Zoals hoogleraar Economie van complexiteit en onzekerheid in financiële markten en financiële instituten Lex Hoogduin het uitlegde: ‘We zaten met zijn allen op een vlot en vervolgens rende iedereen naar één kant’.

Kortom, het is de hoogste tijd dat we de 1500 miljard euro die we met zijn allen door pensioenfondsen, vermogensbeheerder en verzekeringsmaatschappijen laten beleggen actiever gaan volgen. Niet alleen omdat het ons uitgestelde inkomen is, maar vooral omdat met dat de impact van die beleggingen positief moet zijn: bijdragen aan de kwaliteit van leven, wonen en werken. Dat levert een aanzienlijk hoger rendement op dan de schade beperken of moeten repareren. Laten we als eerste een mail sturen aan het College van Bestuur en de Medezeggenschapsraad dat Avans net als de RUG het ABP oproept duurzamer en gezonder te beleggen.

Marleen Janssen Groesbeek

Lector Sustainable Finance and Accounting