Waarom duurzaam organiseren mét stakeholders?
Omgaan met veranderingen
In welk vakgebied je ook werkt, omgaan met veranderingen binnen en buiten de organisatie zijn aan de orde van de dag. Complexe trends veroorzaken complexe veranderprocessen en flinke discussies binnen organisaties.
Grote vraag is hoe je zorgt dat de organisatie veranderingen goed kan incorporeren in haar bedrijfsstrategie en handelen:
• Hoe zorg je dat mensen en organisaties goed om kunnen gaan met veranderingen?
• Hoe kun je zorgen dat de neuzen dezelfde richting op komen te staan en blijven?
• Hoe ga je om met mensen die weerstand bieden tegen veranderingen?
Essentiële vragen in het kader van duurzaam ondernemen en organiseren.
Methoden voor duurzaam organiseren
ESB onderzoekt en adviseert hoe bedrijven kunnen innoveren en inspelen op de snel veranderende omgeving. Ze doet dat vanuit verschillende perspectieven (lees: lectoraten) en met praktijkgerichte onderzoeksmethoden. Een veelbelovende benadering voor managers en beleidmakers om snel in te spelen op vraagstukken rond veranderende situaties en contexten is actieonderzoek, waar ik laatst een interessante workshop in volgde van Tonnie van der Zouwen.
Veranderen is mensenwerk
Veranderen heeft alles te maken met waarnemen, interpreteren, duiden, analyseren, redeneren, argumenteren, selecteren, prioriteren en communiceren. Organisaties gaan vooral over strategie, bestaansrecht, afdelingen, groepen, leiderschap, medewerkers, besturen, delegeren, manieren van werken en culturen. Vooral psychologische en sociologisch processen dus; het blijft mensenwerk.
Betekenis geven met actieonderzoek
Wat is actieonderzoek eigenlijk? In een notendop is het een benadering voor psychosociale betekenisgeving binnen de organisatie en de wereld eromheen.
In tegenstelling tot klassiekere onderzoekvormen als interviews, observaties en enquêtes gaat actieonderzoek vooral over onderzoek samen met belanghebbenden in plaats van over belanghebbenden; veel minder op afstand dus en meer gericht op gezamenlijke betekenisgeving en verantwoordelijkheid.
Ook is actieonderzoek ‘een dynamisch onderzoeksproces waarin veranderen en onderzoeken onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn’, aldus Frank Cornelissen. Kort cyclisch dus en rekening houdend met nieuwe veranderingen. En dat maakt het een interessante benadering voor vraagstukken in complexe veranderende omgevingen.
Methoden en benodigdheden
Bij actieonderzoek kun je vele participatieve methoden en werkvormen gebruiken, zoals open space technology, brainstorms, large scale interventies, klankbordsessies en Group Model Building. Iedere methode kent zijn voor- en nadelen en aandachtspunten voor betrouwbaarheid en validiteit.
Wat heb je nodig?
Mooie methodes die je snel kunt inzetten, maar dat gaat niet zomaar. Effectief toepassen vergt specifieke vaardigheden en attitudes van onderzoekers, begeleiders, deelnemers én opdrachtgevers.
Tonnie van der Zouwen selecteerde 10 praktische regels voor wie onderzoek doet in levende systemen:
1. Bepaal wat nu eigenlijk de vraag is
2. Reflecteer op hoe je er zelf in zit
3. Bepaal voor wie het onderzoek bedoeld is
4. Denk niet voor mensen, maar ga het ze vragen
5. Verplaats je in de eigenheid van de onderzochten
6. Wees kritisch en zoek naar tegengesteld bewijs
7. Gebruik je voorstellingsvermogen voor een dieper, rijker en breder begrip
8. Zoek naar patronen en check je bevindingen
9. Analyseer en synthetiseer de bevindingen
10. Deel de uitkomsten en blijf onderzoeken
Conclusie
Ik merk dat de veelbelovende methoden van actie-onderzoek relatief nieuw zijn in onderzoeksland en het bedrijfsleven. Mijn belangrijkste vraag is in hoeverre actieonderzoek nu al bij organisaties wordt toegepast en hoe de kosten en baten worden ervaren door de belangrijkste betrokkenen.
Heb je ervaringen, tips of ideeën? Ik hoor het graag.
Auteur: Mitchell Droog
Tekening: Sim on Kneebone