Onlangs mocht ik weer gastcolleges geven bij een van de academies van Avans. Deze keer waren het de academies van de Associate Degrees die mij hadden uitgenodigd om een verhaal te vertellen over duurzaamheid en duurzaam ondernemen. Met dank aan Jan Crooijmans (Den Bosch), Fredo Siwaletti en Gerard Basset (Roosendaal) heb ik 2 heel leuke ochtenden gehad met 1ejaars AD-studenten die nog nooit van de Donut economie of de Sustainable Development Goals hadden gehoord. Circulaire economie was al wat meer bekend, maar dat er al allemaal producten zijn die bijvoorbeeld van plastic uit de oceaan zijn gemaakt– zoals sportschoenen en zwemkleding van Adidas – was nog niet breed bekend. Daar stond tegenover dat Boyan Slat, die met zijn eigen ontwerp de zeeën en oceanen wil verlossen van de grote drijvende eilanden van plastic, wel een zekere bekendheid had. Wat hij aan het doen is, is vaak in het nieuws en zijn Ocean Cleanup heeft ook op sociale media een grote aanwezigheid: https://www.theoceancleanup.com en @BoyanSlat.
Tijdens het college vroeg ik me toch wel af of ik niet te veel ellende over de studenten aan het uitstorten was. Het is ook niet niks al die maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan: klimaatverandering en alle consequenties van dien als we daar niets aan doen en de ongelooflijke hoeveelheid plastic die we elke dag gebruiken en weggooien, daarvan komt dagelijks gemiddeld 20.425 ton in de zee terecht. Andere uitdagingen die ik noemde in het college, waren overgewicht en een mogelijk voedseltekort als we op weg gaan naar 10 miljard mensen op de planeet, de robotisering en digitalisering en de toekomst van werk. En dan heb ik het nog niet eens over de groeiende ongelijkheid en de migranten die het in eigen land zo slecht hebben dat ze een gevaarlijke overtocht naar Europa willen maken met op dit moment een kans van 1 op 5 dat ze verdrinken in de Middellandse zee.
Toen we gingen praten over hoe we ons eigen consumptiegedrag kunnen veranderen om zo de weg naar een duurzamere wereld gemakkelijker te maken, kwamen we ook op het gevoelige onderwerp van kinderarbeid en slavenarbeid. Tony Chocolonely is een producent van populaire chocoladerepen die reclame maakt met het feit dat hun chocola zonder slavenarbeid wordt gemaakt. In 2010 kwam ook deze duurzame onderneming negatief in het nieuws vanwege kinderarbeid bij het plukken van hazelnoten (http://www.u-producties.nl/actueel/131-hazelnoten-en-kinderhanden).
De Primark is een populaire kledingwinkel voor jongeren vooral vanwege de prijs. Dat bedrijf is al geruime tijd in opspraak vanwege de arbeidsomstandigheden bij hun toeleveranciers waar het de kleding laat maken. Jonge meisjes zouden onder erbarmelijke omstandigheden in die fabrieken aan het werk zijn. Maar ook in Nederland schijnen de arbeidsomstandigheden niet al te best te zijn (http://www.omroepbrabant.nl/?news/261782972/Voormalig+Primark-medewerkster+doorbreekt+zwijgplicht+Als+je+commentaar+had,+kon+je+vertrekken.aspx).
De vraag van een van de studenten was waarom we ons zo druk maken over kinderarbeid. Ze zorgen immers toch voor een bijdrage aan het gezinsinkomen. En omdat onderwijs duur zou zijn in ontwikkelingslanden, zouden de kinderen als ze niet kunnen werken toch niet naar school gaan. Het probleem met kinderarbeid is dat als je zo jong begint met werken en niet naar school gaat, je veroordeeld bent om altijd maar laagbetaalde baantjes te hebben en niet de mogelijkheid hebt om je te ontwikkelen en een betere baan te krijgen. Vaak zijn in gebieden met veel kinderarbeid de ouders werkloos omdat de kinderen voor minder geld werken.
We weten ook dat landen waar de burgers een hogere opleiding hebben, bedrijven en investeringen aantrekken wat betere banen oplevert en zorgt voor een verbetering van de economische ontwikkeling. Dus kinderarbeid is slecht voor de kinderen, hun ouders en de economie als geheel.
We staan in Nederland voor heel veel uitdagingen – noodzakelijke investeringen in duurzame energie en verduurzaming van de woningen en gebouwen – maar we zijn ons gelukkig wel bewust van de onschatbare waarde die goed onderwijs heeft voor de toekomst van onze kinderen. De introductie van de Associate Degrees zijn daar een mooi voorbeeld van.
Marleen Janssen Groesbeek, lector Sustainable Finanance and Accounting